Dr. Karin Valkenet, UMC Utrecht

Bewegen is goed, zelfs als je in het ziekenhuis bent opgenomen. In beweging blijven tijdens de opname houdt je conditie op niveau en je spieren sterker. Hierdoor raak je minder afhankelijk van de zorg van anderen, is de kans op complicaties kleiner en kan je sneller weer naar huis. Ondanks dat iedereen het belang ziet van bewegen, brengen patiënten in het ziekenhuis echter gemiddeld 60-90% van de dag liggend of zittend door zonder dat daar een medische noodzaak voor is. Daarom is vanuit de leerstoel Fysiotherapiewetenschap het project UMC Utrecht in Beweging gestart.

In een gemiddeld ziekenhuis:

• Brengen patiënten overdag 90% van de tijd door op hun kamer;
• Liggen patiënten overdag 60% van de tijd in bed;
• Wordt slechts 5-10% van de tijd besteed aan bewegen (staan, lopen of therapie);
• Staat bewegen nog te weinig op het prioriteitenlijstje van zorgverleners;
• Staat het bed erg centraal.

Enkele vragen aan Karin Valkenet initiator en onderzoeker van het project UMC Utrecht in Beweging.

Waarvoor gebruiken jullie Atris?
Het UMC Utrecht gebruikt het Atris systeem op dit moment primair om patiënten en hun zorgverleners inzicht te geven in de beweegactiviteit van patiënten én probeert die patiënten te verleiden om meer te gaan bewegen door het stellen van beweegdoelen. De eerste onderzoeksresultaten laten zien dat deze combinatie, dus het monitoren en stellen van doelen, leidt tot significant méér bewegen. Na implementatie bewegen patiënten ruim 30% méér dan voor implementatie.
Daarnaast gaan we de komende jaren onderzoeken of het meten van lichaamsbeweging gezien kan worden als vitale functie. Er wordt soms naar gerefereerd als ‘the fifth vital sign’. We zijn nu bijvoorbeeld aan het onderzoeken of het verloop van beweeggedrag het optreden van een complicatie tijdens opname kan voorspellen. De eerste analyses zijn veelbelovend!

Hoe gebruiken jullie Atris in de praktijk?
We zetten erop in dat, naast bijvoorbeeld bloeddruk en temperatuur, ook de hoeveelheid beweging standaard wordt gemeten in het klinische zorgproces. We zien het echt als nieuwe standaard zorg. Bewegen hoort er in het ziekenhuis echt bij.
Patiënten krijgen een PAM beweegsensor om hun onderbeen en op beeldschermen aan de muur op alle ziekenhuisafdelingen kunnen die patiënten zien hoeveel minuten ze actief geweest zijn. We merken dat dat echt motiveert om vaker en meer te bewegen! Patiënten willen graag elke dag een nieuw record zetten. Daarnaast is het bewegen zichtbaar voor zorgverleners en bezoekers, wat ook bijdraagt aan het breder uitdragen van het belang van bewegen.

Wat is de scope, voor wie wil je het gaan inzetten?
Wij willen uiteindelijk van alle patiënten die in het UMC Utrecht verblijven weten hoeveel zij bewegen. Op dit moment gebruiken 3 afdelingen het Atris systeem in combinatie met de PAM beweegsensor. Daarnaast zijn er 8 nieuwe afdelingen gestart met de voorbereidingen voor ingebruikname van het systeem na de zomer. En in het voorjaar van 2024 volgen de overige afdelingen.

Hoe zorg je ervoor dat je zorgverleners meekrijgt?
Wij hebben zogenaamde Beweegcoaches aangesteld om op alle afdelingen de implementatie en de borging in de dagelijkse werkprocessen te begeleiden. De ervaring leert dat borging voor de langere termijn een uitdaging is. Daarom zijn er per afdeling key-users benoemt vanuit de verpleging, artsen én fysiotherapie die als team de implementatie op hun eigen afdeling gaan uitvoeren en hun eigen collega’s meenemen in het gehele proces.
Ook kunnen wij het Atris systeem gebruiken binnen ons Ziekenhuisinformatie systeem HiX waardoor het laagdrempelig is in gebruik. Met 2 drukken op de knop kan je een nieuwe patiënt koppelen aan de beweegsensor. Dit is cruciaal geweest voor het huidige succes

Heb je nog verdere ambities met tele-monitoring?
Ja, dat zijn er drie:

1. Wij willen patiënten ook gaan monitoren vóór- en ná ziekenhuisopname om patiënten gedurende hun gehele ‘patient journey’ te monitoren. Hiermee kan je het herstel na opname beter objectiveren en kan je het systeem ook inzetten bij bijvoorbeeld prehabilitatie. Dat zou idealiter mogelijk moeten zijn met de PAM maar ook met andere sensoren zoals de Apple Watch, de Fitbit en Android smart watches.
2. Wij willen ook andere gegevens meten en ‘teruggeven’ aan patiënt met Atris. Voeding & Bewegen zijn een hele logische combinatie, dus we zij nu als eerste aan het kijken of we ook de Eifit module in gebruik kunnen gaan nemen in het ziekenhuis.
3. Op termijn zou het Atris dashboard kunnen bijdragen aan meer ‘data-gedreven werken’. Als het mogelijk blijkt om complicaties of heropnames vroegtijdig te voorspellen, kan de zorg efficiënter worden ingericht en kunnen onnodige kosten en leed bespaart worden.